Ulenga, Nehova naNambinga ya tanga Nujoma
Oomwenyo dhawo dhe ende molwa oluhodhi
Aalumentu yatatu mboka ya thigi po ongundu yoSwapo omolwa okwaatsa kumwe naNujoma, oya hokolola nakusa omupresidente onga omukondjeli-manguluko gwoshili.
Kandy Nehova naJeremia Nambinga, mboka ayehe yali ya thigi po ongundu yoSwapo mo2007 nokutota po ongundu yoRDP omolwa okwaatsa kumwe nomukokoli-presidente Sam Nujoma, oya tanga nakusa omuleli gwoshilongo onga ependafule nomukondjeli-manguluko gwashili.
Nehova naNambinga oyamwe yomongundu onene yaantu mboka ya zile moSwapo manga ongundu yoRDP inayi totwa mo2007, sha landula ocongressa yoSwapo yomo2024 ndjoka ya li ya lula, moka Hidipo Hamutenya a dhengwa mo kuHifikepunye Pohamba. Aayambidhidhi yaHamutenya, mwa kwatelwa Nehova naNambinga, sho inaya nyanyukilwa anuwa iilonga ya longwa kuNujoma pethimbo lyocongressa opo Pohamba ngoka Nujoma a li a hala a sindane po omahogololo, a sindana. Omasiku omashona okutetekela ocongressa onkwawo yomo2004, ndyoka ya li tayi hogolola omuulikwapresidente gwongundu ta ka k kalela po ongundu momahogololo gopaupresidente omumvo ngoka, Nujoma okwa tidha Hamutenya ngo a li ominista yiikwapondje. Omupeha gwaHamutenya pethimbo ndyoka – nomuyambidhidhi gwe – Kaire Mbuende, naye okwa tidhwa wo. Mo2007, Hamutenya okwa kwatele komeho aayambidhidhi ye oyendji mboka ya zile moSwapo noya toto po ongundu yoRDP okutetekela omahogololo gaayehe gomo2009.
Komanda a simanekwa noha tilika
Nehova ohela okwa tumbaleke Nujoma, ta lombwele oshifo shoNamibian Sun kutya omupresidente gwotango gwoshilongo okwa li komanda omuwanawa nokwa kwatele komeho iita yekondjelomanguluko nonyati. “Otwa dhenge omutondimbulu omolwe. Otandi ku lombwele oshili, otwa li momake omawanawa. Okwa li e na omukumo noiha tila sha. Melongelokumwe naye, otwa hwahwameke Aanamibia tu kondje twa mana mo notwa yambidhidhwa nokupopilwa kuuyuni auhe, opo tu mangulule oshilongo shetu,” okwa ti. Nehova okwa ti Aanamibia mokulila kwawo Nujoma, naya dhimbulukwe wo okutyapula onkalamwenyo ye omolwa oshindji shoka a ningila oshilongo shetu. “Oshilongo shika osha manguluka omolwe. Oombulu odha li dha tokola okutindila mevi lyetu. Ashike Nujoma okwa kala nohenda noine dhi tidha mo moNamibia konima yemanguluko,” okwa ti. Nehova, ngoka a li omunashipundi gwotango gEgumbo Etiyali lyOpashigwana okuza mo1993 sigo 2004, okwa ti oya pandula sho ya li ye na komanda Nujoma omuwanawa – okwa gwedha po kutya masiku hamale nayo wo otaya ka ya. “Atuheni natse wo otatu ka seni. Koogumwe noogumwe. Otwa pumbwa okunyatipaleka aagundjuka opo ya tsikile ko nekondjo lyokumanguluka paliko. Nujoma osho a hala a dhimbulukiwe ngaaka,” okwa dhenge omuthindo.
‘Nujoma okwa li e na ondungedhiladhilo ombwanawa’
Nambinga, ngoka a li u ulikwa lwaali ongomupevi minista kuNujoma, okwa ti omukokoli presidente okwa mangulula Namibia pethimbo edhigu. Okwa gwedha po kutya Nujoma okwa li e na okukomanda nokudheulitha aakwiita yetanga lyokakulumbwati nkene ye na okukondjitha omutondi opo ku kwashilipaleke kutya oshilongo otashi manguluka. Nambinga okwa ti shoka she mu (Nujoma) iyoololitha mokati kaantu oyendji, osho shoka kutya konima yemanguluko oshigwana osha li sha topoka noonkondo – yamwe oya li yu uvite kutya oya li aakondjelimanguluko omanga yamwe oya li ya talika ko ongoopaapeta dhepangelo lyokatongotongo. “Ashike Nujoma okwa li e na ondungedhiladhilo ombwanawa. Kasha li oshipu okuhanganitha aantu, ashike okwe shi pondola oku tu hanganitha atuhe, oshoka opo owala tatu vulu okulongela kumwe nokuyambula po nokutunga oshilongo shetu – okwa kala nokuuvitha kombinga yombili, yuukumwe nuumwayinathana,” Nambinga a ti. Okwa dhimbulukwa pwa li oshikando shimwe e na okulonga noohandimwe mboka ye mu mangele po nokumonitha iihuna nayi. “Ashike otwa li tu na okutsakanena oshipala noshipala nokukuutumba poshitaafula shimwe, oshoka osho twa pulwa tu shi ninge,” okwa hokolola.
Etopoko
Nambinga okwa gwedha po: “Kakele ngaashi omukulu gwonale a tile, omuntu iha yela ngeyi naNujoma omuntu wo. Mo2004, pethimbo lyocongressa yoSwapo, Nujoma okwa ti anuwa mongundu omu na omalwandwambongo. “Okwa lundile nakusa Hidipo noku mu tula ponomola yotango momusholondondo gwomalandwambongo, nanakusa Moses Tjitendero okwa li puutiyali momusholondondo ngoka. Momusholondondo ogo tuu ngoka omwa li aantu ya adha pomilongo ndatu nayatano. Netumbo [Nandi-Ndaitwah] naye omo a li momusholondondo moka.” Nambinga okwa ti shoka osha halutha oyendji, nokwa gwedha po kutya ngiika nakusa Tjitendero okwa si kee na mbili omolwa oshinima shoka – oshoka okwa lundilwa kukomanda gwe, nonande igandjela oshilongo shika oomvula odhindji dha ka pita nopethimbo lyekondjo edhigu, ihe oku ka lundilwe ngaa ta yono (nu) po ongundu. “Ka kwa li twe shi tegelela notwa nyengwa oku shi uva ko ongAakwaswapo. Naashoka osho sha vala etopoko mongundu yoSwapo,” okwa fatulula.
Onyeka yuuyelele
Omupresidente omukulu gwoCoD nonkwatwa yopapolitika kokatuntu kaRobben Island Ben Ulenga okwa ti eso lyaNujoma olyo ehulilo lyoshikakothimbo. Ulenga okwa thigi po oSwapo mo1999 noku ka tota ongundu yoCoD molwa eipumomumwe lye naNujoma. Ulenga okwa ti ekondjelomanguluko lyaNamibia nekondjelo lyuuthikepamwe nolyuuthemba womuntu olya ningwa tashi vulika kaakuthimbinga oyendji nokaakwiita omapendafule. “Ayehe oya kwatha. Ayehe oya li yi itula mo, ya nyatipala noya tokola otoko. Ashike otandi ti aantu ayehe mbo, omaudhigu noothina twa tsakanene mekondjo lyetu, omukumo neinekelo lyetu otwe gu tula momuntu gumwe: Sam Nujoma,” okwa ti. “Sho twa ligamene pombanda mokusindana atuhe otwa dhimbulukwa edhina limwe: lyonyeka yetu nolyetegameno Sam Nujoma."
Nehova naNambinga oyamwe yomongundu onene yaantu mboka ya zile moSwapo manga ongundu yoRDP inayi totwa mo2007, sha landula ocongressa yoSwapo yomo2024 ndjoka ya li ya lula, moka Hidipo Hamutenya a dhengwa mo kuHifikepunye Pohamba. Aayambidhidhi yaHamutenya, mwa kwatelwa Nehova naNambinga, sho inaya nyanyukilwa anuwa iilonga ya longwa kuNujoma pethimbo lyocongressa opo Pohamba ngoka Nujoma a li a hala a sindane po omahogololo, a sindana. Omasiku omashona okutetekela ocongressa onkwawo yomo2004, ndyoka ya li tayi hogolola omuulikwapresidente gwongundu ta ka k kalela po ongundu momahogololo gopaupresidente omumvo ngoka, Nujoma okwa tidha Hamutenya ngo a li ominista yiikwapondje. Omupeha gwaHamutenya pethimbo ndyoka – nomuyambidhidhi gwe – Kaire Mbuende, naye okwa tidhwa wo. Mo2007, Hamutenya okwa kwatele komeho aayambidhidhi ye oyendji mboka ya zile moSwapo noya toto po ongundu yoRDP okutetekela omahogololo gaayehe gomo2009.
Komanda a simanekwa noha tilika
Nehova ohela okwa tumbaleke Nujoma, ta lombwele oshifo shoNamibian Sun kutya omupresidente gwotango gwoshilongo okwa li komanda omuwanawa nokwa kwatele komeho iita yekondjelomanguluko nonyati. “Otwa dhenge omutondimbulu omolwe. Otandi ku lombwele oshili, otwa li momake omawanawa. Okwa li e na omukumo noiha tila sha. Melongelokumwe naye, otwa hwahwameke Aanamibia tu kondje twa mana mo notwa yambidhidhwa nokupopilwa kuuyuni auhe, opo tu mangulule oshilongo shetu,” okwa ti. Nehova okwa ti Aanamibia mokulila kwawo Nujoma, naya dhimbulukwe wo okutyapula onkalamwenyo ye omolwa oshindji shoka a ningila oshilongo shetu. “Oshilongo shika osha manguluka omolwe. Oombulu odha li dha tokola okutindila mevi lyetu. Ashike Nujoma okwa kala nohenda noine dhi tidha mo moNamibia konima yemanguluko,” okwa ti. Nehova, ngoka a li omunashipundi gwotango gEgumbo Etiyali lyOpashigwana okuza mo1993 sigo 2004, okwa ti oya pandula sho ya li ye na komanda Nujoma omuwanawa – okwa gwedha po kutya masiku hamale nayo wo otaya ka ya. “Atuheni natse wo otatu ka seni. Koogumwe noogumwe. Otwa pumbwa okunyatipaleka aagundjuka opo ya tsikile ko nekondjo lyokumanguluka paliko. Nujoma osho a hala a dhimbulukiwe ngaaka,” okwa dhenge omuthindo.
‘Nujoma okwa li e na ondungedhiladhilo ombwanawa’
Nambinga, ngoka a li u ulikwa lwaali ongomupevi minista kuNujoma, okwa ti omukokoli presidente okwa mangulula Namibia pethimbo edhigu. Okwa gwedha po kutya Nujoma okwa li e na okukomanda nokudheulitha aakwiita yetanga lyokakulumbwati nkene ye na okukondjitha omutondi opo ku kwashilipaleke kutya oshilongo otashi manguluka. Nambinga okwa ti shoka she mu (Nujoma) iyoololitha mokati kaantu oyendji, osho shoka kutya konima yemanguluko oshigwana osha li sha topoka noonkondo – yamwe oya li yu uvite kutya oya li aakondjelimanguluko omanga yamwe oya li ya talika ko ongoopaapeta dhepangelo lyokatongotongo. “Ashike Nujoma okwa li e na ondungedhiladhilo ombwanawa. Kasha li oshipu okuhanganitha aantu, ashike okwe shi pondola oku tu hanganitha atuhe, oshoka opo owala tatu vulu okulongela kumwe nokuyambula po nokutunga oshilongo shetu – okwa kala nokuuvitha kombinga yombili, yuukumwe nuumwayinathana,” Nambinga a ti. Okwa dhimbulukwa pwa li oshikando shimwe e na okulonga noohandimwe mboka ye mu mangele po nokumonitha iihuna nayi. “Ashike otwa li tu na okutsakanena oshipala noshipala nokukuutumba poshitaafula shimwe, oshoka osho twa pulwa tu shi ninge,” okwa hokolola.
Etopoko
Nambinga okwa gwedha po: “Kakele ngaashi omukulu gwonale a tile, omuntu iha yela ngeyi naNujoma omuntu wo. Mo2004, pethimbo lyocongressa yoSwapo, Nujoma okwa ti anuwa mongundu omu na omalwandwambongo. “Okwa lundile nakusa Hidipo noku mu tula ponomola yotango momusholondondo gwomalandwambongo, nanakusa Moses Tjitendero okwa li puutiyali momusholondondo ngoka. Momusholondondo ogo tuu ngoka omwa li aantu ya adha pomilongo ndatu nayatano. Netumbo [Nandi-Ndaitwah] naye omo a li momusholondondo moka.” Nambinga okwa ti shoka osha halutha oyendji, nokwa gwedha po kutya ngiika nakusa Tjitendero okwa si kee na mbili omolwa oshinima shoka – oshoka okwa lundilwa kukomanda gwe, nonande igandjela oshilongo shika oomvula odhindji dha ka pita nopethimbo lyekondjo edhigu, ihe oku ka lundilwe ngaa ta yono (nu) po ongundu. “Ka kwa li twe shi tegelela notwa nyengwa oku shi uva ko ongAakwaswapo. Naashoka osho sha vala etopoko mongundu yoSwapo,” okwa fatulula.
Onyeka yuuyelele
Omupresidente omukulu gwoCoD nonkwatwa yopapolitika kokatuntu kaRobben Island Ben Ulenga okwa ti eso lyaNujoma olyo ehulilo lyoshikakothimbo. Ulenga okwa thigi po oSwapo mo1999 noku ka tota ongundu yoCoD molwa eipumomumwe lye naNujoma. Ulenga okwa ti ekondjelomanguluko lyaNamibia nekondjelo lyuuthikepamwe nolyuuthemba womuntu olya ningwa tashi vulika kaakuthimbinga oyendji nokaakwiita omapendafule. “Ayehe oya kwatha. Ayehe oya li yi itula mo, ya nyatipala noya tokola otoko. Ashike otandi ti aantu ayehe mbo, omaudhigu noothina twa tsakanene mekondjo lyetu, omukumo neinekelo lyetu otwe gu tula momuntu gumwe: Sam Nujoma,” okwa ti. “Sho twa ligamene pombanda mokusindana atuhe otwa dhimbulukwa edhina limwe: lyonyeka yetu nolyetegameno Sam Nujoma."
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article