Ehumokomeho lyokuushayi tali ende kashona molwa oopate oombwinayi
Okakomitiye koparliamende kiiyenditho, iikwamatungo, nomagumbo oka gandja ethano tali yemateke lyonkalo yoopate moshilongo. Shika osha landula omatalele po miitopolwa ayihe 14 okuza momasiku 26 Septemba 2022 sigo 31 Auguste 2023.
Olopota oya ulike uuwinayi woopate dhomoshilongo, nokudhenga omuthindo komashongo ga taalela aanamikunda mokukonga omayakulo ga simana noompito dhopamahupilo.
Okakomitiye oka tala konkalo yoopate, kekwatathano lyoopate nosheelo shokuya miiputudhilo yepangelo ngaashi ooskola nuuklinika wokuushayi nomoondolopa dhimwe dha tothwa mo. Oya dhimbulula kutya oopate dhokuushayi odhi li monkalo ombwinayi, shoka ohashi dhigupalele aakalimo mokukonga omayakulo ga simana. Eshongo ndika olya taalela uunene mboka ye li muudhigu unene, ngaashi aakokele, iilema, oomeme ye li momategelelo nuunona wu li mepipi lyokuya koskola.
Omatakwathano ga simana
Moshitopolwa shaKunene, uupate womamanya owundji ohau kungululwa po olundji kefundja, nohashi teya po oontopa. Shika ohashi topola aantu, nohashi thiminike aakwashigwana yamwe ya taaguluke omilonga, etokolo ndjoka hali vulu okweeta omaso. Oopate ndhika dhaa po oombwanawa miitopolwa mbika ohaku imbi oshigwana shi mone nomakwatathano ga simana nomayakulo ngaka.
Olopota oya holola kutya aanafaalama ohaya nyengwa okweenditha iilikolomwa yawo yomomapya niimuna yawo yi ye momalandithilo, shoka hashi eta ekanitho enene. Iinima hayi ningi nayi mbala, ngaashi iikwamboga noohi, olundji ohayi ningi nayi (olo) manga inaayi thika hoka tayi yi. Onkalo ndjika itayi gumu owala omahupilo gaakwashigwana ihe ohayi nayipike onkalo yopaliko kiitopolwa yokuushayi. Aalongi naalongwa nayo oya taalela omashongo ga faathana, oshoka okwaa po koopate oombwanawa dha ya pooskola ohaku yi moshipala elongo.
Okakomitiye oka dhenge omuthindo kutya oopate odha simana mokukandula po oluhepo. Ohadhi kwatha mokukwatakanitha aantu kosytema yondalastopa yi na ombiliha notayi kalele, shoka hashi kwatakanitha nawa omapya nomahala guulithilo, omalandithilo, ooskola nuuklinika.
Okwaa-silwa oshimpwiyu okwo uupyakadhi
Kakele, oopate odhindji dhokuushayi ihadhi silwa oshimpwiyu nawa. Miitopolwa ngaashi Kavango Uuzilo, Kavango Uuninginino, noZambezi, aakalimo oya holola euvonayi lyawo molwa epangelo itali tungu uupate wa za mo wu kwatakanithe oopate oonene.
Okakomitiye oka mono kutya omahala haga mono omuloka ogundji, ge na omasilu nomilondo noshowo omavi (omahekevi) haga pepwa po nayi kombepo oge li muudhigu unene wokuteya po oopate.
Oonkalo ndhika, opamwe nomatondokelo gomeya gaa po, ohaku gwedhele enayipalo lyoopate dhokuushayi.
Olopota natango oya ndhindhilike iilanduli yoopate oombwinayi koshigwana shokuushayi. Ihashi ningitha owala olefa yi kale oyindji( ondilo) ihe ohashi imbi oshigwana shi yakulathane, oshoka aantu ohaya nyengwa okugongala kiigongi nopiituthi yi ili noyi ili. Okwaa po koopate ombwanawa otaku imbi etulo miilonga nawa lyongudhi ontine yondjodhithaneko yoHarambee Prosperity Plan, ndjoka tayi kwandjangele kombinga yeyambulo po lyiikwamatungo ongosheenditho shekoko paliko, e eto po lyoompito dhiilonga, nokuya momathigathano gopaigwana.
[email protected]
Olopota oya ulike uuwinayi woopate dhomoshilongo, nokudhenga omuthindo komashongo ga taalela aanamikunda mokukonga omayakulo ga simana noompito dhopamahupilo.
Okakomitiye oka tala konkalo yoopate, kekwatathano lyoopate nosheelo shokuya miiputudhilo yepangelo ngaashi ooskola nuuklinika wokuushayi nomoondolopa dhimwe dha tothwa mo. Oya dhimbulula kutya oopate dhokuushayi odhi li monkalo ombwinayi, shoka ohashi dhigupalele aakalimo mokukonga omayakulo ga simana. Eshongo ndika olya taalela uunene mboka ye li muudhigu unene, ngaashi aakokele, iilema, oomeme ye li momategelelo nuunona wu li mepipi lyokuya koskola.
Omatakwathano ga simana
Moshitopolwa shaKunene, uupate womamanya owundji ohau kungululwa po olundji kefundja, nohashi teya po oontopa. Shika ohashi topola aantu, nohashi thiminike aakwashigwana yamwe ya taaguluke omilonga, etokolo ndjoka hali vulu okweeta omaso. Oopate ndhika dhaa po oombwanawa miitopolwa mbika ohaku imbi oshigwana shi mone nomakwatathano ga simana nomayakulo ngaka.
Olopota oya holola kutya aanafaalama ohaya nyengwa okweenditha iilikolomwa yawo yomomapya niimuna yawo yi ye momalandithilo, shoka hashi eta ekanitho enene. Iinima hayi ningi nayi mbala, ngaashi iikwamboga noohi, olundji ohayi ningi nayi (olo) manga inaayi thika hoka tayi yi. Onkalo ndjika itayi gumu owala omahupilo gaakwashigwana ihe ohayi nayipike onkalo yopaliko kiitopolwa yokuushayi. Aalongi naalongwa nayo oya taalela omashongo ga faathana, oshoka okwaa po koopate oombwanawa dha ya pooskola ohaku yi moshipala elongo.
Okakomitiye oka dhenge omuthindo kutya oopate odha simana mokukandula po oluhepo. Ohadhi kwatha mokukwatakanitha aantu kosytema yondalastopa yi na ombiliha notayi kalele, shoka hashi kwatakanitha nawa omapya nomahala guulithilo, omalandithilo, ooskola nuuklinika.
Okwaa-silwa oshimpwiyu okwo uupyakadhi
Kakele, oopate odhindji dhokuushayi ihadhi silwa oshimpwiyu nawa. Miitopolwa ngaashi Kavango Uuzilo, Kavango Uuninginino, noZambezi, aakalimo oya holola euvonayi lyawo molwa epangelo itali tungu uupate wa za mo wu kwatakanithe oopate oonene.
Okakomitiye oka mono kutya omahala haga mono omuloka ogundji, ge na omasilu nomilondo noshowo omavi (omahekevi) haga pepwa po nayi kombepo oge li muudhigu unene wokuteya po oopate.
Oonkalo ndhika, opamwe nomatondokelo gomeya gaa po, ohaku gwedhele enayipalo lyoopate dhokuushayi.
Olopota natango oya ndhindhilike iilanduli yoopate oombwinayi koshigwana shokuushayi. Ihashi ningitha owala olefa yi kale oyindji( ondilo) ihe ohashi imbi oshigwana shi yakulathane, oshoka aantu ohaya nyengwa okugongala kiigongi nopiituthi yi ili noyi ili. Okwaa po koopate ombwanawa otaku imbi etulo miilonga nawa lyongudhi ontine yondjodhithaneko yoHarambee Prosperity Plan, ndjoka tayi kwandjangele kombinga yeyambulo po lyiikwamatungo ongosheenditho shekoko paliko, e eto po lyoompito dhiilonga, nokuya momathigathano gopaigwana.
[email protected]
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article