Efundja: yamwe otaya lili nayamwe otaya ligola
Omatembu, eloolo lyoohi neteyo ewanawa lye ya nefundja
Omukunda Otjihitwa, tagu adhika moongamba dhiikandjohogololo Onesi noRuacana, ogu na aanamagumbo ya konda 60 naakwanezimo yawo mboka ya tembudhilwa komutunda mEtunda, hoka oko hayi zi ye li mootenda.
Efundja edhigu otali tsikile nokutyakaleka oshigwana kOnooli yoshilongo, naantu omathele nomathele oya thiminikwa ya ze mo momagumbo gawo ya ka holeke okamufudho. Lya tseyika nawa efundja, eyelu hali ya omathimbo nomathimbo, otali tyakaleke noonkondo – oopate odhi li kohi yomeya, ooskola odha pata, aanamagumbo oya tembuka mo momagumbo gawo, nuuhupilo owa yiwa moshipala.
Ashike, kombinga onkwawo, ompito ombwanawa ye ya po. Kaagundjuka naakokele oyendji, iishana nomadhiya oya ninga olunza lwiiyemo, oshoka otaya kwatwa oohi ndhoka haye dhi landitha poompagila dhoondjila.
Moonkundathana noshifo shoNamibian Sun, ngoloneya gwoshitopolwa shaMusati Erginus Endjala okwa hokolola kombinga yonkalo ndjika tayi nayipala. “Onkalo oya nayipala. Okuza momasiku 20 gaMaalitsa sigo okonena, omahala ogendji oga adhika kefundja – ngele kiitopolwa yokuumbangalantu, yokuumbugantu, nenge muuzilo woshitopolwa shetu. Oshitopolwa ashihe osha gumwa kefundja. Kehe pamwe omeya,” okwa ti.
Metalelopo lyopomathimbo mpaka koRuacana, Namibian Sun okwi imonene ko ye mwene konkalo ondhigu yefundja, unene momudhingoloko gwOutapi moka omagumbo ga yelulwa naakalimo oya thiminikwa ya tembuke. Momukunda Otjihitwa, ngoka tagu adhika moongamba dhiikandjohogololo Onesi noRuacana, aanamagumbo ya konda 60 naakwanezimo yawo oya tembudhilwa komutunda mEtunda, hoka oko haya zi ye li mootenda.
Oyendji yomaanamagumbo mbaka aanafaalama noya kanitha oshindji, oshoka omapya gawo oge li kohi yomeya. Shampa omeya ga saka nokupwina, omagumbo ogendji otaga ka pumbwa okwoopalekululwa nenge ga tungululwe thiluthilu.
Ngoloneya okwa koleke kutya Okakomitiye kokuungaunga niiponga yopaushitwe mOmusati oki ipyakidhila nokuninga omakonakono gi ihwa po kombinga yonkalo yefundja, nolopota yi na omauyelele agehe otayi ka gandjwa opo yi kwathele moonkambadhala dha gwedhwa po ndhoka tadhi vulu okuningwa po. Sha gwedhwa komatembu ngaka nokekanitho lyomaliko, omaso miiponga yomeya—unene ga guma uunona – oga kundanekwa sho aantu ya kambadhala okutaaguluka omeya gefundja ga nika oshiponga.
Egongamwele lyoongenge mbali
Kakele keyonagulo lye etwa kefundja, eyelu olyo olunza lwiiyemo inayi tegelelwa. Okupashiyona nokutaakana pokati kOshakati noRuacana, aantu otaya monika taya kwata oohi nenge taya landitha oohi poompagila dhoondjila. Shi ikolela kuukwatya woohi nokutya odhi li ngapi, oohi otadhi landithwa koodola N$20 sigo N$50.
“Kape na oshinima oshiwanawa shaa na uuwinayi,” Endjala a hokolola. “Ipula owala kutya omolwomeya: ooskola odha pata, iipangelo nuuklinika owa pata—omayakulo ito ga mono. Ashike kombinga onkwawo, owu wete aantu yi itula mo taya kwata oohi, ngele nelalakano ya ka lye yoyene nenge ya ka landithe.”
Miitopolwa mbyoka aantu oyendji ya hupu miikulya yoshikukuta, efundja olye ya pa ompito yi imonene iiyemo – tashi holola onkalo ya kitakana yEfundja kutya ohali yemateke yamwe nokunyanyudha yamwe pokathimbo.
Ashike, kombinga onkwawo, ompito ombwanawa ye ya po. Kaagundjuka naakokele oyendji, iishana nomadhiya oya ninga olunza lwiiyemo, oshoka otaya kwatwa oohi ndhoka haye dhi landitha poompagila dhoondjila.
Moonkundathana noshifo shoNamibian Sun, ngoloneya gwoshitopolwa shaMusati Erginus Endjala okwa hokolola kombinga yonkalo ndjika tayi nayipala. “Onkalo oya nayipala. Okuza momasiku 20 gaMaalitsa sigo okonena, omahala ogendji oga adhika kefundja – ngele kiitopolwa yokuumbangalantu, yokuumbugantu, nenge muuzilo woshitopolwa shetu. Oshitopolwa ashihe osha gumwa kefundja. Kehe pamwe omeya,” okwa ti.
Metalelopo lyopomathimbo mpaka koRuacana, Namibian Sun okwi imonene ko ye mwene konkalo ondhigu yefundja, unene momudhingoloko gwOutapi moka omagumbo ga yelulwa naakalimo oya thiminikwa ya tembuke. Momukunda Otjihitwa, ngoka tagu adhika moongamba dhiikandjohogololo Onesi noRuacana, aanamagumbo ya konda 60 naakwanezimo yawo oya tembudhilwa komutunda mEtunda, hoka oko haya zi ye li mootenda.
Oyendji yomaanamagumbo mbaka aanafaalama noya kanitha oshindji, oshoka omapya gawo oge li kohi yomeya. Shampa omeya ga saka nokupwina, omagumbo ogendji otaga ka pumbwa okwoopalekululwa nenge ga tungululwe thiluthilu.
Ngoloneya okwa koleke kutya Okakomitiye kokuungaunga niiponga yopaushitwe mOmusati oki ipyakidhila nokuninga omakonakono gi ihwa po kombinga yonkalo yefundja, nolopota yi na omauyelele agehe otayi ka gandjwa opo yi kwathele moonkambadhala dha gwedhwa po ndhoka tadhi vulu okuningwa po. Sha gwedhwa komatembu ngaka nokekanitho lyomaliko, omaso miiponga yomeya—unene ga guma uunona – oga kundanekwa sho aantu ya kambadhala okutaaguluka omeya gefundja ga nika oshiponga.
Egongamwele lyoongenge mbali
Kakele keyonagulo lye etwa kefundja, eyelu olyo olunza lwiiyemo inayi tegelelwa. Okupashiyona nokutaakana pokati kOshakati noRuacana, aantu otaya monika taya kwata oohi nenge taya landitha oohi poompagila dhoondjila. Shi ikolela kuukwatya woohi nokutya odhi li ngapi, oohi otadhi landithwa koodola N$20 sigo N$50.
“Kape na oshinima oshiwanawa shaa na uuwinayi,” Endjala a hokolola. “Ipula owala kutya omolwomeya: ooskola odha pata, iipangelo nuuklinika owa pata—omayakulo ito ga mono. Ashike kombinga onkwawo, owu wete aantu yi itula mo taya kwata oohi, ngele nelalakano ya ka lye yoyene nenge ya ka landithe.”
Miitopolwa mbyoka aantu oyendji ya hupu miikulya yoshikukuta, efundja olye ya pa ompito yi imonene iiyemo – tashi holola onkalo ya kitakana yEfundja kutya ohali yemateke yamwe nokunyanyudha yamwe pokathimbo.
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article