Aalumentu oonakuyaka nokudhipaga ombwa yaantu ya pewa obooloha
Mwene gwombwa a nika oluhodhi okwa ti ‘nashi hule shokuyaka nokudhipaga oombwa dhaantu’
Oshipotha shika natango oshe etitha oompata kombinga yuuthemba wiinamwenyo nehepeko lyawo, naanandjungu mepopilo lyuuthemba wawo otaya pula opo ooveta dha yaga kegonga dhi tulwe miilonga nomageelo ga kale omadhigu.
MOmpangu yaMangestrata gwaShiwakopo omwa li aantu ya yemata mEtitatu, sho aafekelwa yatatu taya tamanekelwa okuyaka po ombwa yaantu nokuyi landitha po koodola omathele gaali komulandithi gwokapana, ya holoka lwoshikando shotango mompangu.
Nonande aafekelwa mbaka – Seth Skrywer (20), Lourens Nanub (18), naMariando Bloedstaan (20) – oya pewa obooloha yomayovi gatatu kehe gumwe ku mangestrata Conchita Olivier, omahokololo otaga ti otashi vulika itaya ka vula okuyi futa notashi vulika omo taya kala mondholongo sigo esiku lyeindilo lyombooloha yawo natango mo 18 Maarsa.
Okanona koomvula 12, hoka nako ka li ka mangwa po moshiningwanima shika, oka mangululwa ka kale mesiloshimpwiyu lyayina. Oonakupogola mbaka yatatu otaya tamanekelwa iipotha ngaashi shuufuthi, shokuholeka iimaliwa nokuhepeka iinamwenyo.
Ongundu yaantu ya konda paantu omilongo mbali nasha, mboka taya yambidhidha nokuholola omadhiladhilo gawo nongeyo yawo wo molwa oshiningwanima shika, oye ya kepulakeno lyoshipotha shoka mEtitatu.
Ombwa ndjoka ya yakwa po, onkuluwa yoomvula hetatu yoludhi yedhina Ragnir yaCatherine Titus, ngoka a li ta monika a yemata noonkondo mEtitatu moka.
Molwa oluhodhi olunene, okwa nyengwa okupopya oshindji, nokwa ti owala: “Oshinima shika nashi hule alikana. Okudhipaga huka kwiinamwenyo yetu, iitekulwanamwenyo yimwe yi holike noonkondo kooyene, naku hule aakwetu. Aantu mbano naya kale mondholongo (inaya pewa obooloha). Oshinima shino inashi ningilwa aantu nande. Ndino ekanitho enene shili.”
Ragnir okwa hokololwa a li ombwa onambili, yi holike noya simanekwa kooyene.
Omaiuvo ga yooloka
Aaholi yiinamwenyo naayambidhidhi yawo ohela oya ti aapogoli naya geyelwe lela lela. Yamwe oya holola kutya oya tila, oshoka iitekulwanamwenyo yawo oyi li moshiponga, ashike oya ti otaye ke yi gamena kutya otashi pula shike.
Omuntu gumwe ishewe okwa gandja omaiuvo ge kombinga yiikulya hayi landithwa momatala nopoompagila dhoondjila, nokwa ti ita landa (li) we okapana nande esiku limwe.
“Oombwa ngapi dha dhipagwa ngeyi nokulandithwa po okapana? Otu na nale uudhigu wonyama yiiyamakuti hayi landithwa shaa li paveta, ngashingeyi okwa gwedhwa ishewe onyama yombwa,” okwa ti.
Aanandjungu mokupopila uuthemba wiinamwenyo oya geya noonkondo molwa etulo miilonga lyooveta tadhi gamenene po iinamwenyo lya nika iipa yombwa (lya suwaka). Charne Wasserfall gwehangano hali gamenenepo uuthemba wiinamwenyo lyoCivilian Animal Protection Unit (CAPU) okwa holola okuyematela kwe opolisi.
“Oshikondo shuuyuuki ohashi ndopa uuna tashi ya pehepeko lyiinamwenyo. Oonakupogola ihaya geyelwa lela,” okwa ti. “Oveta yOkugamena Iinamwenyo oyi indika lela edhipago lyoombwa nelalakano lyo ku ke dhi landitha po! Aantu otaya vulu okuyaka po ombwa yoye, taye yi dhipaga po nokuyi landitha po oshoka anuwa oye na ‘uuthemba.’ Ongiini kombinga yuuthemba wamwene gwombwa nowombwa yoyene?”
Nonande ongawo, hake gumwe a li a gama kaaholi yoombwa moshikumungu shika. Aantu yamwe komalungula otaya ti oshinima shika hasho naana shokugeyeka omuntu noonkondo, notaya nyenyeta kutya aantu oya simaneke oombwa peha lyaantu mboka taya mono iihuna.
“Agh, ndjoka ombwa owala... Aantu oko ye li ya sa ondjala. Anuwa iimaliwa mbyoka ya li yi na okulanda iikulya yoombwa omwedhi nguka otayi vulu oku ka pewa oothigwa,” Rejoice Nekomba a ti.
Natango, Lazarus Twaitavela Neliwa okwa pula kutya omolwashike aantu ye na ohokwe noshipotha shino: “Aantu ohaya dhipagwa omwedhi kehe mOshiwakopo mu, ashike aantu otaya holola omadhiladhilo molwa ombwa...”.
Yamwe ishewe oya holola kutya omithigululwakalo odha yooloka ngele tashi ya kokukutha ko iinamwenyo. Mee Shiveli Sha Tate okwa ti uudhigu mboka owala e na “owaantu ya dhipaga ombwa yaantu”.
“Aantu otwa yooloka; yamwe oye hole oombwa ongiitekulwanamwenyo yawo, omanga yamwe oye hole omayoka nosho tuu. Ino guma ombwa yandje nenge eyoka lyandje oshoka olyo ndi hole. Ashike ino pula aantu kutya ohaya lile shike oombwa oshoka nangoye oho li onyama yoye yondjuhwa noyoshikombo. Nayo iinamwenyo owala ya fa iikwawo,” okwa fatulula.
Opwa li wo oompata kombinga yoombwa dhomomapandaanda nonkandangala yadho moshigwana: “Aantu oya sa ondjala... Ombwa oya yakwa maandjawo yawo nenge oya li tayi endaenda nomapandaanda? Ngele oya li tayi endaenda nomapandaanda, oonaku yi dhipaga itandi ya pe ombedhi. Otwa vulwa omambwa gomomapaandanda.”
Kombinga onkwawo, oyendji oya holola uukwawo wanankali wawo namwene gwombwa, sho ya holola esimano lyiitekulwanamwenyo yomomagumbo.
“Iinamwenyo yimwe oyi holike noonkondo; ohayi gamene omagumbo getu, ohayi nyanyudha noyi hole aantu, onkene ondu uvite ko uuwehame we noluhodhi lwe," Päül Thë Wrïtëŕ a nyola komalungula.
Omakonakono gopolisi
Omukiintu ngoka anuwa a dhipaga ombwa nokwe yi landitha po, ina mangwa po ashike ota ka kala ombangi moshipotha shika. Shi ikolela kumwene gwombwa, omukiintu nguka, ngoka ha landitha okapana, okwa ti shika osho oshikando she shotango ta landitha okapana kombwa. Okwa ti anuwa okwa li a pumbwa oshimaliwa opo a ye kOwambo.
Omupopiliko gwopolisi mOshitopolwa shErongo Chief Inspekta Ileni Shapumba okwa gandja uuyelele moshiningwanima shika.
Oshiningwanima shika shuufuthi osha ningwa mOlyomakaya, muLyotango lyaFebuluali molukanda lwaMatutura. Okwa ti oombwa mbali odha yakwa po manga mwene gwadho a li meni megumbo. Sho a yi e ke dhi pe iikulya, ine dhi adha po mpo he dhi pele iikulya, nokwa dhimbulula kutya kohi yondhalate okwa fulwa noku na ombululu.
“Moku dhi konga, osha monika kutya aalumentu yane oyo ya yaka oombwa ndhika. Ombwa yimwe lwanima oya a ka adhika megumbo limwe molukanda lwaDRC. Ashike, Ragnir okwa dhipagwa nomupini gwekuya manga inaa landithwa po komulandithi gwokapana koodola omathele gaali. Oombwa ndhino odhongushu yomayovi gatano kehe yimwe,” Shapumba a ti.
Nonande aafekelwa mbaka – Seth Skrywer (20), Lourens Nanub (18), naMariando Bloedstaan (20) – oya pewa obooloha yomayovi gatatu kehe gumwe ku mangestrata Conchita Olivier, omahokololo otaga ti otashi vulika itaya ka vula okuyi futa notashi vulika omo taya kala mondholongo sigo esiku lyeindilo lyombooloha yawo natango mo 18 Maarsa.
Okanona koomvula 12, hoka nako ka li ka mangwa po moshiningwanima shika, oka mangululwa ka kale mesiloshimpwiyu lyayina. Oonakupogola mbaka yatatu otaya tamanekelwa iipotha ngaashi shuufuthi, shokuholeka iimaliwa nokuhepeka iinamwenyo.
Ongundu yaantu ya konda paantu omilongo mbali nasha, mboka taya yambidhidha nokuholola omadhiladhilo gawo nongeyo yawo wo molwa oshiningwanima shika, oye ya kepulakeno lyoshipotha shoka mEtitatu.
Ombwa ndjoka ya yakwa po, onkuluwa yoomvula hetatu yoludhi yedhina Ragnir yaCatherine Titus, ngoka a li ta monika a yemata noonkondo mEtitatu moka.
Molwa oluhodhi olunene, okwa nyengwa okupopya oshindji, nokwa ti owala: “Oshinima shika nashi hule alikana. Okudhipaga huka kwiinamwenyo yetu, iitekulwanamwenyo yimwe yi holike noonkondo kooyene, naku hule aakwetu. Aantu mbano naya kale mondholongo (inaya pewa obooloha). Oshinima shino inashi ningilwa aantu nande. Ndino ekanitho enene shili.”
Ragnir okwa hokololwa a li ombwa onambili, yi holike noya simanekwa kooyene.
Omaiuvo ga yooloka
Aaholi yiinamwenyo naayambidhidhi yawo ohela oya ti aapogoli naya geyelwe lela lela. Yamwe oya holola kutya oya tila, oshoka iitekulwanamwenyo yawo oyi li moshiponga, ashike oya ti otaye ke yi gamena kutya otashi pula shike.
Omuntu gumwe ishewe okwa gandja omaiuvo ge kombinga yiikulya hayi landithwa momatala nopoompagila dhoondjila, nokwa ti ita landa (li) we okapana nande esiku limwe.
“Oombwa ngapi dha dhipagwa ngeyi nokulandithwa po okapana? Otu na nale uudhigu wonyama yiiyamakuti hayi landithwa shaa li paveta, ngashingeyi okwa gwedhwa ishewe onyama yombwa,” okwa ti.
Aanandjungu mokupopila uuthemba wiinamwenyo oya geya noonkondo molwa etulo miilonga lyooveta tadhi gamenene po iinamwenyo lya nika iipa yombwa (lya suwaka). Charne Wasserfall gwehangano hali gamenenepo uuthemba wiinamwenyo lyoCivilian Animal Protection Unit (CAPU) okwa holola okuyematela kwe opolisi.
“Oshikondo shuuyuuki ohashi ndopa uuna tashi ya pehepeko lyiinamwenyo. Oonakupogola ihaya geyelwa lela,” okwa ti. “Oveta yOkugamena Iinamwenyo oyi indika lela edhipago lyoombwa nelalakano lyo ku ke dhi landitha po! Aantu otaya vulu okuyaka po ombwa yoye, taye yi dhipaga po nokuyi landitha po oshoka anuwa oye na ‘uuthemba.’ Ongiini kombinga yuuthemba wamwene gwombwa nowombwa yoyene?”
Nonande ongawo, hake gumwe a li a gama kaaholi yoombwa moshikumungu shika. Aantu yamwe komalungula otaya ti oshinima shika hasho naana shokugeyeka omuntu noonkondo, notaya nyenyeta kutya aantu oya simaneke oombwa peha lyaantu mboka taya mono iihuna.
“Agh, ndjoka ombwa owala... Aantu oko ye li ya sa ondjala. Anuwa iimaliwa mbyoka ya li yi na okulanda iikulya yoombwa omwedhi nguka otayi vulu oku ka pewa oothigwa,” Rejoice Nekomba a ti.
Natango, Lazarus Twaitavela Neliwa okwa pula kutya omolwashike aantu ye na ohokwe noshipotha shino: “Aantu ohaya dhipagwa omwedhi kehe mOshiwakopo mu, ashike aantu otaya holola omadhiladhilo molwa ombwa...”.
Yamwe ishewe oya holola kutya omithigululwakalo odha yooloka ngele tashi ya kokukutha ko iinamwenyo. Mee Shiveli Sha Tate okwa ti uudhigu mboka owala e na “owaantu ya dhipaga ombwa yaantu”.
“Aantu otwa yooloka; yamwe oye hole oombwa ongiitekulwanamwenyo yawo, omanga yamwe oye hole omayoka nosho tuu. Ino guma ombwa yandje nenge eyoka lyandje oshoka olyo ndi hole. Ashike ino pula aantu kutya ohaya lile shike oombwa oshoka nangoye oho li onyama yoye yondjuhwa noyoshikombo. Nayo iinamwenyo owala ya fa iikwawo,” okwa fatulula.
Opwa li wo oompata kombinga yoombwa dhomomapandaanda nonkandangala yadho moshigwana: “Aantu oya sa ondjala... Ombwa oya yakwa maandjawo yawo nenge oya li tayi endaenda nomapandaanda? Ngele oya li tayi endaenda nomapandaanda, oonaku yi dhipaga itandi ya pe ombedhi. Otwa vulwa omambwa gomomapaandanda.”
Kombinga onkwawo, oyendji oya holola uukwawo wanankali wawo namwene gwombwa, sho ya holola esimano lyiitekulwanamwenyo yomomagumbo.
“Iinamwenyo yimwe oyi holike noonkondo; ohayi gamene omagumbo getu, ohayi nyanyudha noyi hole aantu, onkene ondu uvite ko uuwehame we noluhodhi lwe," Päül Thë Wrïtëŕ a nyola komalungula.
Omakonakono gopolisi
Omukiintu ngoka anuwa a dhipaga ombwa nokwe yi landitha po, ina mangwa po ashike ota ka kala ombangi moshipotha shika. Shi ikolela kumwene gwombwa, omukiintu nguka, ngoka ha landitha okapana, okwa ti shika osho oshikando she shotango ta landitha okapana kombwa. Okwa ti anuwa okwa li a pumbwa oshimaliwa opo a ye kOwambo.
Omupopiliko gwopolisi mOshitopolwa shErongo Chief Inspekta Ileni Shapumba okwa gandja uuyelele moshiningwanima shika.
Oshiningwanima shika shuufuthi osha ningwa mOlyomakaya, muLyotango lyaFebuluali molukanda lwaMatutura. Okwa ti oombwa mbali odha yakwa po manga mwene gwadho a li meni megumbo. Sho a yi e ke dhi pe iikulya, ine dhi adha po mpo he dhi pele iikulya, nokwa dhimbulula kutya kohi yondhalate okwa fulwa noku na ombululu.
“Moku dhi konga, osha monika kutya aalumentu yane oyo ya yaka oombwa ndhika. Ombwa yimwe lwanima oya a ka adhika megumbo limwe molukanda lwaDRC. Ashike, Ragnir okwa dhipagwa nomupini gwekuya manga inaa landithwa po komulandithi gwokapana koodola omathele gaali. Oombwa ndhino odhongushu yomayovi gatano kehe yimwe,” Shapumba a ti.
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article